Radon to dość mało znany pierwiastek promieniotwórczy. Niewielka jest też świadomość jego szkodliwości dla zdrowia człowieka. Nie każdy wie, że radon może z łatwością przenikać do budynku. W Polsce jest wiele obszarów, na których występuje ten pierwiastek, ale szczególnie dużo jest go na terenach górskich i na Śląsku. Jak zatem chronić się przed radonem we własnym domu? Skuteczną barierą zabezpieczającą przed szkodliwym działaniem promieniowania radonowego są specjalistyczne materiały izolacyjne.
Aby niezawodnie chronić budynki, a tym samym mieszkańców, przed promieniowaniem radonowym, opracowano specjalną antyradonową papę do izolacji fundamentów, ponieważ w największym stopniu to właśnie z gruntu radon przedostaje się do pomieszczeń.
Czym jest radon?
Radon to jedyny gazowy pierwiastek promieniotwórczy. Jest najcięższym gazem szlachetnym, bezbarwnym, bezwonnym i pozbawionym smaku. Znanych jest około 30 izotopów tego pierwiastka, najczęściej powstających w czasie sztucznych reakcji chemicznych, z których trzy występują naturalnie w przyrodzie (izotopy 219, 220 i 222). Powstają one w wyniku przemian promieniotwórczych pierwiastków ciężkich zawartych w skałach ‒ radu, toru i uranu. Radon łatwo uwalnia się ze skał i gleby na powierzchnię ziemi i staje się źródłem promieniowania jonizującego. Ponieważ z łatwością migruje, jest tak naprawdę wszechobecny. Dość łatwo przedostaje się również do budynków, gdzie ulega kumulacji, zwłaszcza w dolnych partiach. Zbyt duże lub długotrwałe stężenie tego pierwiastka jest szkodliwe dla zdrowia i ma działanie rakotwórcze.
Gdzie w Polsce jest najwięcej radonu?
Stężenie radonu jest różne w różnych lokalizacjach i w dużej mierze zależy od podłoża skalnego. W powietrzu gaz ulega znacznemu rozrzedzeniu.
W Polsce radon występuje przede wszystkim w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim, w miejscach masywów granitoidalnych i skał metamorficznych o zwiększonych zawartościach uranu i toru. Drugim obszarem ze znacznymi ilościami radonu jest Górny Śląsk, a przede wszystkim jego zagłębie węglowe. Mieszkańcy tych terenów są najbardziej narażeni na zagrożenie radonem. Niewykluczone jednak, że ten promieniotwórczy gaz występuje lokalnie także w innych częściach kraju. Niestety, nie prowadzi się systematycznych pomiarów radiacyjnych zabudowań, które zdaniem wielu specjalistów powinny być uwzględniane np. w planach zabudowy przestrzennej.
Szkodliwość radonu dla zdrowia
Radon nie ma bezpośrednio szkodliwego wpływu na zdrowie. Dopiero jego pochodne, łącząc się z aerozolami w powietrzu, mogą wnikać do układu oddechowego i osadzać się na błonie śluzowej nosa, gardła, krtani oraz w płucach. W konsekwencji może to powodować choroby nowotworowe ‒ szczególnie raka płuc, który może się rozprzestrzeniać na cały układ oddechowy. Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, od 3 do 14% nowotworów płuc na świecie wywołanych jest właśnie przez radon.
Jakie stężenie radonu jest bezpieczne?
Zagrożenie dla zdrowia stanowią tylko wyższe stężenia tego pierwiastka. Średnia ilość radonu w powietrzu nie przekracza 10 Bq/m3 ‒ jest to niewielkie i zupełnie nieszkodliwe stężenie. W budynkach odnotowuje się wartości od kilku do nawet 1000 Bq/m3.
W wielu krajach wprowadzono normy regulujące graniczne wartości stężenia radonu w powietrzu, w pomieszczeniach czy wodzie pitnej. W Polsce określono górny próg stężenia radonu w budynkach, ponieważ to właśnie w pomieszczeniach zamkniętych gromadzi się go najwięcej i na tę szkodliwą dawkę w budynkach mieszkalnych jesteśmy narażeni najdłużej. Zgodnie z zarządzeniem Polskiej Agencji Atomistyki średnioroczne stężenie radonu w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi nie powinno przekraczać 200 Bq/m3. Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje, aby stężenie radonu w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej nie przekraczało 100 Bq/m3. Przepisy te jednak nie określają sposobu ich egzekwowania.
Skąd bierze się radon w budynkach?
Radon przedostaje się do budynku głównie z podłoża. Budowa domu wiąże się często z odsłonięciem głębszych warstw gruntu, a tam stężenie gazu jest największe. Różnica ciśnień sprawia, że jest on resorbowany ze strefy przyziemia do wnętrza przez nieszczelności konstrukcyjne, szczeliny w fundamentach, podpiwniczeniu lub nieszczelności w obszarze instalacji kanalizacyjnej. W 80% przedostaje się do wnętrza domu przez źle zabezpieczony fundament. Mając to na uwadze, należy zadbać o to, by jego izolację wykonać ze szczególną starannością.
Jak chronić się przed radonem we własnym domu?
Aby nie ryzykować ekspozycji na szkodliwe promieniowanie, pewne rozwiązania należy uwzględnić już na etapie projektowania budynku i wyboru technologii budowy. Nie bez znaczenia jest również jakość materiałów budowlanych i wykończeniowych. Najważniejsza jest jednak właściwie wykonana hydroizolacja fundamentów z wykorzystaniem odpowiednich materiałów izolacyjnych, które zabezpieczą budynek przed wnikaniem radonu z gruntu.
Ochrona zdrowia dzięki izolacji antyradonowej
Skuteczną ochroną przed radonem jest papa Matizol Fundament Antyradon Super Montaż. Produkt opracowano specjalnie do ochrony budynków, a tym samym zdrowia mieszkańców przed promieniowaniem radonowym. Papa antyradonowa jest rodzajem papy zgrzewalnej wykonanej na osnowie kompozytowej z folii aluminiowej i welonu szklanego. Asfalt modyfikowany jest m.in. dodatkami zapobiegającymi korozji biologicznej i przerastaniu korzeni. Wierzchnia strona materiału jest pokryta drobnoziarnistą posypką mineralną, a spodnią, profilowaną, zabezpiecza folia z tworzywa sztucznego. Tak skonstruowana papa stanowi pewną i, co ważne, trwałą barierę przed promieniowaniem ‒ jakość materiału izolacyjnego jest potwierdzona 50-letnią gwarancją.
Papa antyradonowa jest polecana do wykonywania pionowych i poziomych izolacji przeciwwodnych w systemach wielo– i jednowarstwowych.
Zalecenia montażowe odnoszące się do papy antyradonowej są dokładnie takie same, jak w przypadku innych pap termozgrzewalnych. Mocuje się ją do wcześniej zagruntowanego podłoża metodą zgrzewania na całej powierzchni, z zachowaniem zakładów o szerokości 12 cm.
Podsumowanie
W polskich przepisach nie wyznaczono progu „bezpiecznej” wartości stężenia radonu, poniżej której nie istnieje ryzyko zachorowania na nowotwór układu oddechowego. Warto więc zadbać o zdrowie i chronić się nawet przed niewielkim stężeniem promieniowania radonowego ‒ również profilaktycznie, odcinając naturalną drogę migracji gazu do budynku. Nie jest to trudne. Ponieważ to fundament jest w tym przypadku najsłabszym elementem konstrukcji budynku, kluczowa jest jego fachowa izolacja, czyli zapewnienie maksymalnej szczelności z użyciem specjalistycznej papy antyradonowej.
